ABC pomp i techniki pompowej

ABC pomp i techniki pompowej

Garść historii wg Piotra Świtalskiego zawarta w książce”Technika Pompowa”

Historii techniki nie można oderwać od jej twórców. Pierwszymi byli genialni, bezimienni, rzemieślnicy. Wiele wieków później, w epoce renesansu, pojawili się wizjonerzy przewidujący kierunki postępu, a następnie uczeni kładący podwaliny nauk technicznych. Dopiero w XIX wieku do głosu doszli inżynierowie. Dziś rozwój techniki we wszelkich dziedzinach należy do nowej generacji twórców – badaczy, projektantów i konstruktorów wspieranych techniką komputerową.

POMPY BEZIMIENNYCH RZEMIEŚLNIKÓW

Historia techniki pompowej to historia urządzeń służących do czerpania, podnoszenia i transportowania wody, sięgająca czasów prehistorycznych. Wody niezbędnej do picia, pojenia zwierząt hodowlanych i nawadniania upraw. Rola pomp w rozwoju techniki jest nie do przecenienia. Przez wiele wieków były one najważniejszymi maszynami, dopiero później pojawiła się potrzeba rozwoju innych urządzeń, np. machin wojennych oraz mechanizmów, n zegarów.

Z najstarszych przekazów w literaturze chińskiej i arabskiej pochodzą opisy zarówno prostych, jak i przemyślnych urządzeń. Wiele z nich zachowało się i do dziś służy człowiekowi w Azji i Afryce. Napęd tych przenośników wody stanowi siła ludzkich mięśni, zwierząt pociągowych, energia wiatru i wody. Przykładem mogą być wielkie, drewniane czerpadła z XIII w. na rzece Yazid w Syrii i podobne, rekonstruowane i wciąż działające w pobliżu Kordoby. Zasada ich napędu jest identyczna do zastosowanej w napędzie czerpadła śrubowego, pokazanego na XVI-wiecznym rysunku.

EPOKA UCZONYCH

Pierwszy opis modelu i działania odśrodkowej pompy wirowej zamieszczony został w Acta Eruditorium w 1689 roku przez Denisa Papin (1647-1712), profesora z Marburga. ModeI ten ulepszył on później w 1705 roku przez zwiększenie liczby łopatek wirnika i umieszczenie go w spiralnej osłonie, powstała tym samym konstrukcja, której twórcę uważa się za wynalazcę współczesnej pompy wirowej, choć tytuł ten należy się wspomnianemu uprzednio bezimiennemu rzemieślnikowi – twórcy pompy z San Domingos.

Podwaliny teoretyczne rozwoju nauki o przepływach i przekazywaniu cieczy energii mechanicznej stworzone zostały przez wybitnych uczonych- Daniela Bernoulliego (1700-1782) i Leonarda Eulera (1707-1783).

Teoria Eulera przez 250 lat stanowiła jedyną podstawę konstrukcji turbin wodny i pomp. Podobnie jak model Papina do dziś służy jako wzorzec pomp wirowych.

STULECIA INŻYNIERÓW

Rewolucja przemysłowa, zapoczątkowana w XVIII wieku, oddała postęp techniczny w ręce inżynierów. Momentem przełomowym w rozwoju pomp tłokowych było zbudowanie około 1711 roku pompy z napędem parowym przez angielskiego rzemieślnika Thomasa Newcomena, inspirowanego wynalazkiem Thomasa Savery’ego. Maszynę Newcomena uznaje się za prototyp pomp Jamesa Watta, a jej twórcę za pioniera rewolucji przemysłowej. Dalszy rozwój dokonuje się stopniowo i nieprzerwanie. Wodociągi miast europejskich są wyposażane w wielkie pompy „kornwalijskie”, budowane przez firmę Boul­Lon& Watt, później m.in. przez firmę Hartman AG oraz Orthwein i Karasiński. W 1840 roku Henry Worthington opatentował pompę parową bezpośredniego działania, stosowaną do dziś i znaną jako pompa Wothingtona, a po kolejnych stu latach Rene Moineau patentuje pompę jednośrubową, znaną jako pompa Mohno, lub Mono.

Obszary zastosowań wg konstrukcji pompy.

Orientacyjne pola zastosowań jak poniżej (rys. za „ABC techniki pompowej” autor:Piotr Świtalski).

Podstawowy podział pomp

• pompy wyporowe
• pompy wirowe

(fragment poniżej za „ABC techniki pompowej” autor:Piotr Świtalski)